Thess Lawyer

Αθωωτική απόφαση του γραφείου μας – Το έγκλημα της διακίνησης ναρκωτικών σε σχέση με τα καταστήματα νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης

Της Σοφίας Σαμαρά

ΜΔΕ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΜΔΕ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Με αφορμή αθωωτική απόφαση του γραφείου μας σε υπόθεση διακίνησης ναρκωτικών, διατυπώνονται ορισμένες παρατηρήσεις – επισημάνσεις που αφορούν τα καταστήματα νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης.

Ι. Το νομοθετικό πλαίσιο

1. Βασικό προαπαιτούμενο για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της διακίνησης ναρκωτικών είναι να υπάρχει το υλικό αντικείμενο του εγκλήματος που δεν είναι άλλο από την ναρκωτική ουσία (ή τις πρόδρομες ουσίες παρασκευής ναρκωτικών). Για το πότε αυτή υπάρχει χρειάζεται κανείς να ανατρέξει στο άρθρο 1 Ν 4139/2013[1]. Η ναρκωτική ουσία στα εγκλήματα αυτά του άρθρου 20 Ν. 4139/2013 δε συνιστά «αντικείμενο» κατά του οποίου απευθύνεται η πράξη, ούτε «μέσο που χρησιμοποιήθηκε» για την τέλεση της πράξης, αλλά είναι η ίδια η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος[2].

 

2.    Όσον αφορά την κάνναβη, ήδη από το 2018[3] ορίστηκε πως δεν αποτελούν ναρκωτικές ουσίες τα ακατέργαστα συγκομιζόμενα προϊόντα που προκύπτουν από την καλλιέργεια ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδρο-κανναβινόλη (THC) μέχρι 0,2%. Η εν λόγω επιτρεπόμενη περιεκτικότητα σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) αναπροσαρμόστηκε προσφάτως  με την παρ. 1 του άρθρου 11 της ΚΥΑ  628/195184/2024[4]  σύμφωνα με την οποία το ανώτατο επιτρεπτό όριο περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC), για τα ακατέργαστα συγκομιζόμενα προϊόντα που προκύπτουν από την καλλιέργεια ποικιλιών κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L, της παρ. 3 του άρθρου 1 του ν. 4139/2013, αναπροσαρμόζεται από 0,2% σε 0,3%.[5] Ο ίδιος ο νομοθέτης και στην Αιτιολογική έκθεση στο σχέδιο νόμου «Διατάξεις για την Παραγωγή Τελικών Προϊόντων Φαρμακευτικής Κάνναβης» κάνει ρητό και σαφή διαχωρισμό από τη νόμιμη βιομηχανική κάνναβη προβαίνοντας στην εξής επισήμανση «Διευκρινίζεται ότι οι ποικιλίες κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L και περιεκτικότητα σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) μέχρι 0,2%, βρίσκονται εκτός του πεδίου εφαρμογής της παρούσας ρύθμισης καθόσον με την παρ. 3 του άρθρου 1 Ν. 4139/2013 δεν περιλαμβάνονται στις ναρκωτικές ουσίες».

 

ΙΙ. Τί είναι το THC (τετραϋδροκανναβινόλη) ;

  1. Η μείζουσα ψυχοδραστική χημική ένωση στην κάνναβη είναι η Δ9-τετραϋδροκανναβινόλη (κοινώς συντομογραφημένη ως THC) [6]. Η εν λόγω ουσία επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα του ατόμου, δυνάμενη να προκαλέσει έξη στη χρήση της κάνναβης. Η ποικιλία Cannabis Sativa L, ευρέως γνωστή μέχρι πρότινος ως «κλωστική κάνναβη» έχει προτιμηθεί από το νομοθέτη για τα νόμιμα προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης, καθώς εν γένει συγκεντρώνει λιγότερα ποσοστά σε THC, σε αντίθεση με την ινδική κάνναβη (cannabis indica), η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλότερα ποσοστά περιεκτικότητας σε THC.

 

ΙΙΙ. Το παράδοξο – Ιστορικό

 

  1. Ενόψει τούτων καταλήγει κανείς πως απαραίτητο στοιχείο για την παραπομπή οποιουδήποτε κατηγορουμένου για αδίκημα του Ν. 4139/2013 με υλικό αντικείμενο προϊόντα, εξαχθέντα από ήμερη κάνναβη (cannabis sativa) είναι να υπάρχει ρητή αναφορά της περιεκτικότητας σε THC. Διαφορετικά και σε περίπτωση που υπάρχει απλή ανίχνευση της εν λόγω ουσίας σε τελικά προϊόντα, χωρίς να προσδιορίζεται η περιεκτικότητα, υπάρχει αμφιβολία σχετικά με την ποιότητα του αντικειμένου ως ναρκωτικής ουσίας και συνεπώς δυνάμει της αρχής in dubio pro reo, πρέπει να οδηγεί σε απαλλαγή τυχόν κατηγορουμένου από τις εν λόγω κατηγορίες.
  2. Παρατηρείται συχνά το φαινόμενο, οι διωκτικές αρχές να προβαίνουν σε ελέγχους σε καταστήματα βιομηχανικής κάνναβης, κατάσχοντας προϊόντα που αυτά διαθέτουν ως ναρκωτικές ουσίες. Καλούμενο το Γενικό Χημείο του Κράτους να επιληφθεί επί της ανεύρεσης κάποιας ναρκωτικής ουσίας σε αυτά, ανιχνεύει την ουσία THC, χωρίς όμως να προσεγγίζεται η περιεκτικότητα αυτής σε έκαστο προϊόν. Πλείστες φορές το ίδιο το Γενικό Χημείο του Κράτους απεκδύεται της αρμοδιότητας και δεν προσδιορίζει ενσυνείδητα την εν λόγω περιεκτικότητα, είτε επικαλούμενο την έλλειψη σύγχρονων μέσων και πόρων, είτε προσπαθώντας να ερμηνεύσει το νόμο κατά το δοκούν.
  3. Ειδικότερα, σε έλεγχο που έγινε σε κατάστημα βιομηχανικής κάνναβης το 2020, το Τμήμα Δίωξης του Λιμενικού Σώματος κατέσχεσε 1596 προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης συλλαμβάνοντας τον ιδιοκτήτη και τον υπάλληλο που διενεργούσε τις αποστολές παραγγελιών με τη μέθοδο του delivery. Στη δικογραφία επισυνάφθηκαν εκθέσεις της Γενικής Διεύθυνσης του Γενικού Χημείου του Κράτους, στις οποίες προέκυπτε πέραν πάσης αμφιβολίας πως ανιχνευόταν η απαγορευμένη ουσία THC σε αυτά. Σε ερώτημα που τέθηκε στο στάδιο της ανάκρισης σχετικά με την απαραίτητη ποσοτική καταμέτρηση της ακριβούς περιεκτικότητας εκάστου προϊόντος, το Γενικό Χημείο απάντησε πως ο ποσοτικός προσδιορισμός της περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) αποτελεί κριτήριο νομιμότητας των καλλιεργειών ποικιλιών κάνναβης και έχει εφαρμογή στον έλεγχο των καλλιεργειών της βιομηχανικής κάνναβης, και όχι των τελικών προϊόντων κάνναβης μετά τη συγκομιδή/μεταποίηση/συσκευασία για τα οποία δεν έχουν θεσμοθετηθεί όρια για την τετραϋδροκανναβινόλη (THC).(…) η διενέργεια ποσοτικών προσδιορισμών THC στο τελικό προϊόν (μετά τη συγκομιδή) δεν έχει εφαρμογή. Το ΓΧΚ δεν έχει αρμοδιότητα στον έλεγχο των νόμιμων καλλιεργειών κάνναβης.
  4. Ενόψει τούτων παραπέμφθηκαν οι κατηγορούμενοι ενώπιον του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων για το αδίκημα του άρθρου 20 Ν. 4139/2013.
  5. Το Δικαστήριο ήχθη σε απαλλακτική κρίση με τη με αριθμό …../2024 απόφαση, κατόπιν εκπροσώπησης των εντολέων κατηγορουμένων από το ποινικό τμήμα του γραφείου μας, καθώς προσκομίστηκαν εκ μέρους του ιδιοκτήτη της επιχείρησης ιδιωτικές αναλύσεις που λάμβανε από τους προμηθευτές του προς το σκοπό του ελέγχου της νομιμότητας των προϊόντων που διέθετε στο κατάστημά του.
  6. Ομοίως σε άλλη περίπτωση, έγινε έλεγχος σε δέμα που έλαβε ο μετέπειτα κατηγορούμενος μέσω courier από επιχείρηση που διαθέτει νόμιμα προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης, κατόπιν παραγγελίας που είχε διενεργήσει από το eshop της και κατασχέθηκαν περίπου 160 γραμμάρια ακατέργαστης κάνναβης σε διαφορετικές συσκευασίες. Μάλιστα συνελήφθη και ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης, ο οποίος αιτήθηκε να προσδιοριστεί η περιεκτικότητα των προϊόντων σε THC, καθώς αμφισβήτησε σφόδρα την ταυτότητά τους ως ναρκωτικών ουσιών. Για ακόμα μία φορά το Γενικό Χημείο του Κράτους προέβη σε αποστασιοποίηση από τον εν λόγω αναγκαίο ποσοτικό προσδιορισμό, ισχυριζόμενο πως δε διαθέτει τα απαραίτητα σύγχρονα μέσα για κάτι τέτοιο. Ο κατηγορούμενος ιδιοκτήτης αθωώθηκε, καθώς το Δικαστήριο ήχθη στην κρίση πως τα κατασχεθέντα[7] αποτελούσαν προϊόντα νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης με περιεκτικότητα κατώτερη του 0,2%.
  7. Προκύπτει συνεπώς πως ενώ ο νομοθέτης έχει προβεί στην άμεση συνάρτηση των προϊόντων ήμερης κάνναβης με την περιεκτικότητά τους σε THC για τον χαρακτηρισμό τους ως ναρκωτικών, παρόλα αυτά παρατηρείται το φαινόμενο να παραπέμπονται σε ποινικά ακροατήρια υποθέσεις στις οποίες η ίδια η διωκτική αρχή δε δύναται να τεκμηριώσει το ποσοστό της περιεκτικότητάς τους, ήτοι δηλαδή την ιδιότητά τους ως ναρκωτικών, με αποτέλεσμα να στερούνται τα αδικήματα του Ν. 4139/2013 το απαραίτητο υλικό αντικείμενο για τη στοιχειοθέτησή τους. Σημειωτέον πως τα εν λόγω αδικήματα χαρακτηρίζονται από εξαιρετικά υψηλές ποινές δεδομένης της σημαντικής απαξίας τους, με αποτέλεσμα να διακινδυνεύονται στερητικές της ελευθερίας ποινές σε άτομα που έχουν αποκτήσει νόμιμα τα εν λόγω προϊόντα ήμερης κάνναβης, σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο.
  8. Ουσιαστικά με την άρνηση του πλέον αρμοδίου Γενικού Χημείου να προβεί σε ποσοτικό προσδιορισμό σε έκαστο προϊόν που κατάσχεται ως ναρκωτική ουσία, δημιουργούνται βαρύτατες αμφιβολίες, οι οποίες είναι δεδομένο πως οφείλουν να γείρουν υπέρ του κατηγορουμένου, ο οποίος έχει καταταλαιπωρηθεί, έχει αχθεί σε δίκη, έχει υποβληθεί σε δικαστικά έξοδα και έχει υποστεί και ζημία συνεπεία της κατάσχεσης προϊόντων που νόμιμα έχει αποκτήσει.
  9. Ένας λογικός νους δύναται να αντιληφθεί πως σε προϊόντα που προέρχονται από νόμιμα πιστοποιημένες καλλιέργειες cannabis sativa L με περιεκτικότητα μέχρι 0,2%, είναι επόμενο να προκύπτει ανίχνευση της εν λόγω ουσίας, και η εν λόγω ανίχνευση δε θα έπρεπε να είναι ικανή να οδηγήσει σε άσκηση ποινικής δίωξης και παραπομπή στο ακροατήριο, ελλείποντος οποιουδήποτε άλλου αποδεικτικού μέσου προς τούτο. Εξ αυτού του λόγου και ο ίδιος ο νομοθέτης δεν εξαίρεσε από την εν λόγω ποσοτική καταμέτρηση του THC το τελικό προϊόν που προέρχεται από μία τέτοια καλλιέργεια, καθώς κάτι τέτοιο θα είχε οριστεί ρητά και δε θα έπρεπε να επαφίεται στην αυθαίρετη ερμηνεία του Γενικού Χημείου του Κράτους.
  10. Στην ΑΠ 382/2019[8] γίνεται λόγος για την απαραίτητη αναγραφή της περιεκτικότητας σε THC, εφόσον γίνεται λόγος για προϊόν νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης, προερχόμενο από Cannabis Sativa L. Έτσι, αυτολεξεί «…ουδεμία παραδοχή υπάρχει στην προσβαλλόμενη απόφαση ότι πρόκειται για κάνναβη SATIVA, ώστε το δευτεροβάθμιο Δικαστήριο να υποχρεούται να διαλάβει στην απόφασή του την περιεκτικότητα της ναρκωτικής ουσίας σε Δ-τετραϋδροκανναβινόλη και αν αυτή είναι σε ποσοστό ανώτερο του 0,2%».
  11. Συμπέρασμα
  12. Όπως έγινε αντιληπτό από την εν λόγω ανάλυση, παρατηρείται μία αυθαίρετη ερμηνεία των διατάξεων του νόμου σε σχέση με τα προϊόντα νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης. Το ίδιο το άρθρο 1 Ν. 4139/2013, όπως τροποποιήθηκε από το Ν. 4554/2018 ουδόλως κάνει λόγο για περιεκτικότητα σε ΤΗC μέχρι 0,2% αποκλειστικά σε καλλιέργειες, με αποτέλεσμα να παρέλκει η οποιαδήποτε προς τούτο ερμηνεία, η οποία μόνο εις βάρος του κατηγορουμένου δύναται να οδηγήσει.
  13. Σε κάθε περίπτωση και προς αποφυγή άσκοπων διώξεων επαγγελματιών και πολιτών που νόμιμα συναλλάσσονται με καλλιεργητές βιομηχανικής κάνναβης (Cannabis Sativa L), είναι απαραίτητο να προσδιορίζεται εξαρχής η ποικιλία της κάνναβης η οποία ανιχνεύεται και στη συνέχεια, εφόσον πράγματι πρόκειται για Cannabis Sativa L, ο ποσοτικός προσδιορισμός του προϊόντος σε THC. Αν πρόκειται για περιεκτικότητα κατώτερη του 0,2%, δει να μην ασκείται καν ποινική δίωξη για τόσο σημαντικά αδικήματα, τα οποία σίγουρα μεταφράζονται και σε οικονομικό, και σε ψυχικό άχθος.
  14. Άλλωστε, σύμφωνα και με τη νομολογία που παρατέθηκε αποτελεί υψίστης σημασίας στοιχείο η αναγραφή της περιεκτικότητας σε THC σε περιπτώσεις που γίνεται επίκληση της προέλευσης του προϊόντος από Cannabis Sativa L, προς το σκοπό προφανώς της αιτιολόγησης της απόφασης. Σε αντίθετη περίπτωση η απόφαση θα είναι αναιρετέα λόγω εσφαλμένης ερμηνείας και εφαρμογής ουσιαστικής ποινικής διάταξης αλλά και λόγω έλλειψης της απόφασης της ειδικής αιτιολογίας που επιβάλλει το Σύνταγμα (άρθρο 510 στοιχ. Δ’ και Ε’ ΚΠΔ).
  15. Σε περίπτωση που τα αρμόδια όργανα δε δύνανται να προσδιορίσουν την εν λόγω περιεκτικότητα λόγω απουσίας υποδομών, μέσων και εργαλείων, αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να υποστεί ο κατηγορούμενος, ούτε η εν λόγω ανεπάρκεια μπορεί να στοιχειοθετήσει ισχυρισμούς προς αντίθετες ερμηνείες σε σχέση με το πνεύμα του νομοθέτη.

 

 

[1] (Λαμπάκης Χ., Παρατηρήσεις σε ΤρΕφΚακΘες 2468/2019, ΠοινΔικ 1/2023, 26ο τεύχος).

[2] (ΣυμβΕφΘες 122/2016, ΠοινΔικ, 2016, 607-608).

[3] με το άρθρο 58 παρ. 1 Ν.4554/2018, ΦΕΚ Α 130/18.7.2018.

[4] (ΦΕΚ B’ 3996/22.06.2023).

[5] Έναρξη ισχύος αυτής από την 1η Ιανουαρίου 2023, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 154 του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, όπως ορίζει το  πρώτο εδάφιο του  άρθρου  13 της αυτής ΚΥΑ.

[6] Πηγή : WIKIPEDIA.

[7] Αυτολεξεί “…Πλην όμως αποδείχθηκε  ότι επρόκειτο  για προϊόντα νόμιμης βιομηχανικής κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L, περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) χαμηλότερης του 0,2%, η οποία, κατ’ άρθρο 1 παρ. 3 του ν.4139/2013, δεν  περιλαμβάνεται στις απαγορευμένες, κατά την έννοια του άνω άρθρου ουσίες, καθώς, βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων, δεν έχει ψυχοτρόπο και επιβλαβή δράση στην υγεία του ανθρώπου. Επομένως, πρέπει αμφότεροι οι κατηγορούμενοι να κηρυχθούν αθώοι των αποδιδόμενων σε  αυτούς πράξεων, όπως ειδικότερα προσδιορίζονται, κατά τα πραγματικά περιστατικά, στο κάτωθι διατακτικό”.

[8] www.areiospagos.gr .

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.