Σύμφωνα με το άρθρο 1493 ΑΚ το ύψος της διατροφής που οφείλεται και από τους δύο γονείς απέναντι στα ανήλικα τέκνα τους προσδιορίζεται με βάση την ηλικία, την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της ζωής τους, τις ανάγκες συντήρησης, ψυχαγωγίας όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής τους. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν περιλαμβάνεται στο ποσό που θα επιδικάσει το δικαστήριο οποιαδήποτε παράλογη απαίτηση, η οποία συνιστά σε πολυτέλεια και ασκείται καταχρηστικώς. Επίσης, από τις διατάξεις των άρθρων 1485, 1486, 1489 και 1493 ΑΚ προκύπτει, ότι οι γονείς, είτε υπάρχει μεταξύ τους γάμος και συμβιώνουν, είτε έχει διακοπεί η συμβίωση, είτε έχει εκδοθεί διαζύγιο, έχουν κοινή και ανάλογη με τις δυνάμεις τους υποχρέωση να διατρέφουν το ανήλικο τέκνο τους, το μέτρο δε της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής του και περιλαμβάνει τα αναγκαία για την εν γένει συντήρησή του έξοδα (πρβλ. ΑΠ 1681/2005).
Ως άμυνα οι εναγόμενοι μπορούν να προβάλλουν ενστάσεις και μία από τις δημοφιλέστερες και πιο αμφιλεγόμενες είναι αυτή του άρθρου 1487 παρ. 2 ΑΚ .Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1487 του ΑΚ, δεν έχει υποχρέωση διατροφής εκείνος που, ενόψει και των λοιπών υποχρεώσεών του, δεν είναι σε θέση να θέση να τη δώσει χωρίς να διακινδυνεύει η δική του διατροφή.
Μπορεί όμως η συγκεκριμένη ένσταση να προβληθεί από κάθε υπόχρεο σε διατροφή, είτε πρόκειται για διατροφή μεταξύ συζύγων είτε πρόκειται για διατροφή σε ενήλικο τέκνο?
ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΖΥΓΩΝ
Την τελευταία πενταετία η άποψη της πάγιας νομολογίας είναι πως η ανωτέρω ένσταση δεν έχει καμία απολύτως εφαρμογή επί οφειλόμενης διατροφής μεταξύ συζύγων. Συγκεκριμένα, εφόσον ο γάμος λυθεί και αποδειχθεί πως ο ένας από τους δύο συζύγους δεν μπορεί να εξασφαλίσει στον εαυτό του τα προς το ζην, έχει κάθε δικαίωμα να στραφεί κατά του πρώην ή έν διαστάσει συζύγου του. Από την αυστηρή γραμματική ερμηνεία του νόμου και σε συνδυασμό με τις διατάξεις 1391, 1392 και 1487 παρ. 2 ΑΚ δεν προκύπτει βούληση του νομοθέτη να προστατεύσει τον υπόχρεο σε καταβολή διατροφής σε σύζυγο υπό την ασπίδα της ένστασης διακινδύνευσης. (παράβαλε απόφαση 161/2015 Πρωτοδικείο Πειραιά , δημοσίευση στη ΝΟΜOS). Ειδικά δε στις περιπτώσεις που υπαίτιος για την διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης είναι ο υπόχρεος σε καταβολή, η οποιαδήποτε ένσταση του 1487 παρ. 2 απορρίπτεται ως μη νόμιμη (ΕΦΘΕΣ 521/2009, δημοσίευση ΝOMOS).
ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΤΕΚΝΩΝ
Στις περιπτώσεις που πρόκειται για καταβολή μηνιαίας διατροφής για λογαριασμό ανηλίκου τέκνου υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις. Συγκεκριμένα, ο γονέας που οφείλει διατροφή σε ανήλικο τέκνο δεν μπορεί να αντιτάξει εναντίον του ένσταση διακινδύνευσης ιδίας διατροφής, καθώς έχει υποχρέωση διατροφής του τέκνου του ακόμα και με διακινδύνευση των εισοδημάτων του. Ο εναγόμενος δεν μπορεί να επικαλεστεί μηδενικά εισοδήματα λόγω ανεργίας καθώς κάτι τέτοιο προσκρούει στην καλή πίστη και στην υποχρέωσή του να συνεισφέρει στις ανάγκες της οικογένειας. Σε κάθε περίπτωση λαμβάνεται υπόψη η μέχρι την περίοδο ανεργίας του οικονομική κατάσταση, σε συνδυασμό με την ηλικία και τις εν γένει δυνατότητές του που διαμορφώνουν τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορεί να αναζητήσει νέα εργασία, προκειμένου να μπορεί να συνεισφέρει στη διατροφή του τέκνου. Για να είναι νόμιμη η ένσταση διακινδύνευσης και να προβάλλεται λυσιτελώς πρέπει ο ενιστάμενος να προτείνει ένα έτερο πρόσωπο, από το οποίο να μπορεί να απαιτήσει το τέκνο τη διατροφή του. Φυσικά, όλα αυτά πρέπει να αποδεικνύονται και κυρίως να αναφέρονται ορισμένα. Το τρίτο πρόσωπο μπορεί να είναι και ο έτερος γονέας. Ωστόσο, εφόσον υπάρχει και ένσταση συνεισφοράς απέναντι στον έτερο γονέα, καλύτερα να προβάλλεται η ένσταση συνεισφοράς (1489 παρ. 2 ΑΚ) ως ειδικότερη (ΕΦΠειρ 956/89 ΕλΔνη 31.1494, ΕΦΠειρ 195/2010 δημοσιευμένη NOMOS).
ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΤΕΚΝΩΝ
Στην παρούσα περίπτωση δύναται ο εναγόμενος να προβάλλει τη συγκεκριμένη ένσταση καθώς πλέον το τέκνο είναι ενήλικο και μπορεί να διατραφεί μόνο του. Ωστόσο, υπάρχουν αποφάσεις, οι οποίες διαφωνούν και απορρίπτουν αυτό τον ισχυρισμό. Προτείνεται η ΕΦΠειρ 780/2014, δημοσ. NOMOS, στην οποία, το ενήλικο τέκνο είναι σπουδάστρια σε άλλη πόλη. Η απόφαση δέχθηκε πως ο σπουδαστής- ενήλικο τέκνο δεν μπορεί να εργαστεί χωρίς βλάβη της υγείας και της επιτυχούς παρακολούθησης των σπουδών του και επομένως έχει κάθε δικαίωμα να στραφεί έναντι των γονέων του. Επομένως, στην περίπτωση αυτή που το τέκνο δεν μπορεί να εξασφαλίσει λόγω υποχρεώσεων σταθερό εισόδημα, με το οποίο να μπορεί να συντηρηθεί υπάρχει ακόμα υποχρέωση διατροφής από τους γονείς του.
